Bruno Schulz – Serhij Żadan:
Drohobyckie ścieżki wyobraźni

Osiemdziesiąt lat temu na drohobyckiej ulicy zastrzelony został przez gestapowca Bruno Schulz, jeden z najwybitniejszych pisarzy XX wieku. Autor Sanatorium pod Klepsydrą i Sklepów cynamonowych zginął, bo był Żydem. Nieznane jest miejsce jego pochówku. Po wojnie wiele lat trwało, zanim Schulz ponownie został odkryty w Polsce, a potem na świecie. W Drohobyczu w Ukrainie pod rządami sowieckimi proza Schulza nie miała prawa funkcjonować w obiegu publicznym. Istniał tylko nieoficjalnie, we fragmentarycznych tłumaczeniach.

W niepodległej Ukrainie Bruno Schulz powrócił do swojego miasta, w którym się urodził w 1892 roku, w którym pracował i tworzył i które jest miejscem nieustannie obecnym w jego prozie. Stało się to dzięki młodemu ukraińskiemu badaczowi i miłośnikowi literatury Igorowi Meniokowi, który odkrył Schulza dla współczesnego Drohobycza. W roku 2004 zorganizował Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza. Po jego nagłej śmierci festiwal trwa dzięki jego żonie Wierze Meniok, pracowniczce naukowej i akademickiej, dyrektorce Polonistycznego Centrum Naukowo-Informacyjnego im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu.

Festiwal Brunona Schulza odbywa się co dwa lata. Do Drohobycza przybywają wybitni pisarze, poeci, artyści sztuk wizualnych, muzycy, twórcy teatru i filmu z całego świata, m.in. Polski, Ukrainy, USA, Japonii, Brazylii, Chin, Rosji, Francji, Izraela, Niemiec, Austrii czy Szwecji. Podróż do Drohobycza jest dla miłośników Schulza pielgrzymką do miejsca, gdzie tworzył i gdzie zginął. Dzięki Festiwalowi Schulza dziesięć lat temu powstał nowy kompletny przekład prozy Schulza na język ukraiński. Dokonał go jeden z najwybitniejszych pisarzy ukraińskich Jurij Andruchowycz, który pochodzi z Iwano-Frankiwska w zachodniej Ukrainie. Premiera tego przekładu odbyła się podczas festiwalu.

Przekład Andruchowycza dał prozę Schulza Ukraińcom. Tak też dotarł do Serhija Żadana, wybitnego poety, pisarza i muzyka z Charkowa we wschodniej Ukrainie. Żadan pierwszy raz przyjechał do Drohobycza na festiwal z koncertem. Wtedy odkrył Schulza. Powracał do Drohobycza wielokrotnie. Schulzowi i miastu poświęcił dwa eseje i tomik poezji „Drohobycz” (polski przekład: Jacek Podsiadło, 2018). Napisał z czułością, że książka pokazuje jego „prywatną historię przywiązania do miasta”. Od 24 lutego 2022 Żadan nie opuszcza Charkowa. W ostrzeliwanym mieście, ryzykując życiem, wspiera walkę przeciwko rosyjskiemu najeźdźcy.

Debata będzie streamowana na naszym profilu FB oraz tłumaczona na polski język migowy.